Türklerde OkçulukOk, eski Türklerde millî silah olarak kabul edilmekte, çeşitli destan ve halk hikâyelerinde ondan bahsedilmektedir. Oğuz kelimesinin "oklar" mânâsına (ok+z) geldiğini, z'nin çoğul eki olduğunu iddia eden linguistler (dilbilimciler) de mevcuttur. Gerçekte "-z" eki birden çok şeyler için kullanılmıştır. "di-z, gö-z, sö-z, yü-z" gibi. Okun aynı zamanda sembol olarak kullanıldığı da olmuştur. Oğuzlar, Bozoklar ve Üçoklar diye iki, Göktürkler de on oklar diye on büyük kola ayrılmışlardı. Orta Asya'da yapılan arkeolojik kazılarda ele geçen oklar, Türklerin ok yapımında çok mahâretli olduklarını göstermektedir. Dede Korkut Hikâyelerinde bir Türkün alp, yâni kahraman olabilmesi için, uçan kuşları ok ile düşürmesinin de şart olduğu belirtilmektedir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu Sultanı Tuğrul Bey, husûsî mektuplarında, ok ve yayı tuğra olarak kullanıyordu. Divan edebiyatında ise ok sevgilinin kirpiklerine yay da kaşlarına benzetilmektedir. Bu bir noktada mürşidin nazarıdır.
Osmanlılar zamânında okçuluk büyük bir ehemmiyet taşımış, okçuların yetişmesi ve eğitimi meselesi devlet seviyesinde ele alınmıştır. Anadolu beyliklerinde ve Osmanlılarda okçu birlikleri savaşlarda çok mühim rol oynamışlardır. Özellikle Birinci Kosova, Varna, Gazze, Mısır Seferi ve 1521 Belgrad Muhâsarası'nın zaferle neticelenmesinde bu birliklerin payı çok büyük olmuştur. Böyle güçlü birlikler teşekkül ettirebilmek için ok tâlimleri ve müsâbakalarının yapıldığı ok meydanları düzenlenmiştir. İlk olarak Orhan Bey Bursa'da, sonra Yıldırım Bâyezîd Gelibolu'da, Fâtih İstanbul'da gemileri karadan Haliç'e indirdiği yerde ve Yavuz Sultan Selim'de Yenibahçe'de ok meydanları inşâ ettirmişlerdir. İstanbul'daki ok meydanlarının sayısı otuz civârında idi. Belgrad, Üsküp, Edirne, Bağdat, Kahire, Amasya, Şam, Diyarbakır ve Cidde gibi daha birçok yerde de ok meydanları bulunuyordu. Bu meydanlarda ok tâlimlerinden başka koşular, pehlivan güreşleri ve diğer atletizm müsâbakaları da yapılırdı. Divan şâirleri usta sayılan kemankeşler (okçular) için methiyeler, şiirler yazarlar, rekor sayılan atışlarda nişantaşları dikilirdi. Üçüncü Sultan Selim'in attığı okun düştüğü yere dikilen menzil taşı bugün hâlâ yerindedir. Yavuz Sultan Selim Han'ın önünde ok atan kemankeş için zamânından çok sonra Yahya Kemal'in yazdığı şiir bunların en güzellerinden biridir. İkinci Bâyezîd Han, Genç Osman, Dördüncü Murâd, Dördüncü Mehmed Han, Üçüncü Selim Han, İkinci Mahmûd Han ve Sultan Abdülazîz Han gibi pâdişâhlar, kabri Ok Meydanı'nda olan Dâmâd İbrahim Paşa, Kemankeş Ali Paşa, Kemankeş Ahmed Paşa, Kemankeş Kara Mustafa Paşa ve Deli Hüseyin Paşa gibi vezirler, okçulukta zamanlarının şampiyonu idiler.
Ok talimleri rüzgârın cihetine göre yapıldığından böyle her rüzgâra mâruz yerler meydan olarak seçilmezdi. Ok meydanlarının bakımı ile uğraşanlara "ihtiyar" denilirdi. Her meydanın üç ihtiyarı olup, baş sorumlu "şeyhü'l-meydan" diye adlandırılırdı. Bunlar aynı zamanda okçuluk tekkesi şeyhliğini de yaparlardı. Şeyhü'l-meydan, kemankeş pehlivanların en kabiliyetli, zeki ve dürüst olanları arasından seçilirdi. Kemankeşliğe yeni başlayanlar ondan müsâde alırlardı. Şeyhü'l-meydan ile menzil ihtiyârı ve mütevelli, meydanın ve okçuluğun bütün meselelerini, ihtilaflarını çözerlerdi. Burada tâlim yapanların imtihanlarını yaparlar ve gençleri okçuluğa teşvik ederlerdi. Üç yüz metreye ok atabilen okçu, "kemankeş" ünvânını alırdı. Okçuluk tekkesi, her sene altı mayısta ok talimlerine başlamak için açılır, pazartesi ve perşembe günleri olmak üzere tâlimler altı ay devâm ederdi. Okçular, müsâbakalarına "koşu" derlerdi. Okçu meydanına öğleden evvel gelip yemekler yenildikten ve namaz kılındıktan sonra müsabaka başlardı.
Atışlar mesâfe atışı ve "hedefe atış" olmak üzere iki çeşitti. Bir de zarp vurma denilen sert cisimleri delme yarışı vardı. Hedefe atışlarda, hedef tabla veya "puta" denilen kalın meşinden yapılmış ve içi saman dolu cisimlerdi. Tabla iki ayak üzerine tespit edilir. İsâbeti haber vermek için etrafına çıngıraklar konulurdu. Menzil atışına katılanlar meydan sorumlularından olan ihtiyarlar ki "azmâyiş" denilen okları kullanırlar, dokuz yüzcüler, binciler ve bin yüzcüler diye dörde ayrılırlardı. Seksen gez aralıkta dikilmiş iki bayrak arasına düşmeyen oklar müsâbaka hâricinde tutulur, oku en uzağa atan kemankeş müsâbakayı kazanırdı. Târihte meşhur kemankeşlerin menzil dereceleri şöyledir: Tozkoparan İskender 1281 gez (845,4 m), Arap kemankeş 1124 gez (741,8 m), Sübaşı Sinan 1109 gez (731,9 m), Havandelen 1235 gez (815,1 m), Kazzaz Ahmed 1037 gez (684,4 m), Benli Karagöz 1161 gez (766,2 m), Deve Kemal 1205 gez (795,3 m), Çullu Ferruh 1223 gez (807,1 m) Kaptan Sinan 1232 gez (813,1 m), Bursalı Şela 1271 gez (838,8 m) Solak Bali 1239 gez (817,7 m) (Bir gez 66 cm'dir)
Okçular ok atarken, sol dizlerini yere koyup sağ dizlerini kaldırırlar "Ya Hak" diye salâ verip oku fırlatırlardı. Abdestsiz ok atmazlardı. Kazanan kemankeşin boynuna çaprazvârî şal takılır. Okçular tekkesine götürülürdü. Şeyhü'l-meyâdin de kazanana iltifât ederdi. Müsâbakalarda mükâfât koymak, sadece pâdişâhlara, vezirlere ve şeyhü'l-meydanlara mahsustu. Her yıl binlerce kemankeş yarışırdı. Topkapı Müzesindeki bir belgede; 1671'de sâdece Ok Meydanı'nda 3375 kemankeşin ok attığı belirtilmektedir.
Okçular, kullandıkları âletlere hürmet ederler, tâlim veya müsâbakalardan sonra yay ve oklarını tekkedeki dolaplarına koyarlardı. Okçuluk tekkeleri iki odadan müteşekkil olup birinde sohbet edilir diğerinde ise yemekler yenirdi. Okçuluk sporunun ve tekkelerinin kendilerine âit kuralları olup, bunlara riâyet etmeyenler, kemankeşlikten men edilmeye kadar varan birçok müeyyidelere tâbi tutulurlardı. İstanbul, Edirne, Bursa gibi pek çok şehirde ok îmâlâtçıları büyük çarşılar hâlinde toplanmışlardı. Osmanlı ordusunun ok ihtiyâcını cebeci ocağı karşılamakta, bu ocak tarafından îmal edilen oklar sandıklarla savaş meydanına götürülüp burada kemankeşlere dağıtılmaktaydı. Pâdişâhı ise, dört yüz okçu muhâfaza ederdi.
Osmanlının son zamanlarına doğru özellikle İkinci Mahmûd Han zamânında ateşli silahların iyice yerleşmesiyle, okçuluk eski önemini kaybetmeye başladı.
skip to main |
skip to sidebar
Farklı Tarih'ten
Blog Archive
-
▼
2009
(65)
-
▼
Haziran
(62)
- Son aylarda sıkça duyduğumuz bir kelime; gladio. Y...
- Dün gece Haber Türk'te, "Tarihin Arka Odası" isiml...
- Türklerde Okçuluk
- Türklerde Denizcilik
- Türklerde Askerlik
- Türklerde Askeri TeşkilatlanmaTürklerde AskerlikTü...
- Türk Devletlerinde Askeri Teşkilat
- 1. Dünya Savaşı
- Kurtuluş Savaşı
- Osmanlı Kronolojisi
- Memlüklüler
- Osmanlı Devleti
- Timur Devleti
- Anadolu Beylikleri
- Anadolu Selçuklu Devleti
- İhşıdiler
- Tolunoğulları
- Gazneliler
- Karahanlılar
- Oğuzlar
- Avarlar
- 2. Göktürk Devleti (Kutluk Devleti)
- Göktürkler
- Ak Hun Devleti
- Avrupa Hun Devleti
- Büyük Hun Devleti
- İslâmiyetten Önce Türkler
- 3. Mehmed
- 2. Selim Han
- Kanuni Sultan Süleyman
- Yavuz Sultan Selim
- 2. Beyazid Han
- Fatih Sultan Mehmed
- 2. Murad Han
- 1 Mehmed
- Yıldırım Beyazid Han
- 1. Murad Han
- Orhan Gazi
- Osman Gazi
- Anadolu Beylikleri
- Eyyubiler Devleti
- Büyük Selçuklu ve Ardıllları
- Osmanlı Hakimiyetindeki Musul
- İstanbul'un İşgali ve Amerika
- Hicaz Demiryolu Ve Sultan II.Abdülhamid Han
- Neo Osmanlı Geri mi Dönüyor?
- Osmanlı Hanedanının Kronik Hastalığı: Nikris
- Türk Piramitlerini Duymuş muydunuz?...
- Baltacı-Katerina Aşkı
- Osmanlı'nın En Kısa ve En Büyük Savaşı: Mohaç Meyd...
- Abdülhamid'in Gözünden Jön Türkler
- Eski İstanbul Gravürleri
- Fetret'in Manevî Yönü
- Fatih'in Bilinmeyenleri
- Son Sultan Abdülhamid Han
- Atatürk'ün Bilinmeyenleri
- Yenilmez Armada Haçlı Ordusu, Anadoluda Hız Kesiyo...
- İslam Dünyasının Şahit Olduğu İlk Din Barışı: AMAS...
- 6-7 Eylül Olayları
- Büyük Hayalleri ile İmparatorluğu Küçülten Asker: ...
- Çözülemeyen Bilmece:Teşkilat-ı Mahsusa
- Hernan Cortes & Barbaros Hayreddin Paşa
-
▼
Haziran
(62)
Labels
- 1. Dünya Savaşı (1)
- 1. Mehmed (1)
- 1. Murad (1)
- 1. Murat (1)
- 1955 olayları (1)
- 2. Beyazid Han (1)
- 2. Murad Han (1)
- 2. Selim Han (1)
- 2.abdülhamid (1)
- 2.Lajos (1)
- 3. Mehmed (1)
- 6-7 Eylül Olayları (1)
- Abdülhamid (3)
- Ak Hun Devleti (1)
- Almanya (1)
- Amasya (1)
- Amasya Antlaşması (1)
- Anadolu Beylikleri (2)
- Anadolu Selçuklu Devleti (1)
- Ankara Savaşı (1)
- Atatürk (1)
- atatürkün bilinmeyenleri (1)
- atatürkün özellikleri (1)
- avrupa (1)
- Avrupa Hun Devleti (1)
- Baltac-Katerina Aşkı (1)
- Baltacı Mehmed Paşa (1)
- Barbaros Hayreddin Paşa (1)
- Biyografi (12)
- Büyük Hun Devleti (1)
- Büyük Osmanlı (1)
- Çar Büyük Petro (1)
- Damla Hastalığı (1)
- Deli Petro (1)
- Eğlenceli Tarih (1)
- enver paşa (3)
- Erbakan (1)
- Ermeni tehciri (1)
- Ermeniler Tarih (1)
- Eyyubiler (1)
- fatih sultan mehmed (3)
- Fetret Devri (1)
- Fransa (1)
- gayrimüslimler (1)
- Gazneliler (1)
- Gizemli Tarih (2)
- Göktürkler (1)
- Gut (1)
- Gut Hastalığı (1)
- Güz sancısı (1)
- haçlı seferleri (1)
- Hernan Cortes (1)
- Hicaz Demiryolu (1)
- İ (1)
- İhşıdiler (1)
- ikinci abdülhamid (1)
- İkinci Haçlı Seferi (1)
- İlginç Tarih (1)
- İlk Türk İslam Devletleri (4)
- İran (1)
- İran seferi (1)
- İran Şahı (1)
- İslamiyet Öncesi (3)
- İslamiyet Öncesi Türkler (7)
- İstanbul'un İşgali (1)
- istanbulun fethi (1)
- İttihat ve Terakki Cemiyeti (1)
- Jön Türkler (1)
- Kafkasya (1)
- Kanuni Sultan Süleyman (3)
- Karahanlılar (1)
- Karaman Beyliği (1)
- Katerina (1)
- Kayıp Kıta Mu (1)
- kubilay saydan (1)
- Kurtuluş Savaşı (1)
- Kutluk Devleti (1)
- Lajos (1)
- Macaristan Mohaç Meydan Savaşı (1)
- Medeniyetler Çatışması (1)
- Memlüklüler (1)
- Mohaç (1)
- Mohaç Meydan Muharebesi (1)
- Mu Kıtası (1)
- Mustafa Kemal (1)
- Musul (1)
- Neo Osmanlı (1)
- Nikris (1)
- Nikris Hastalığı (1)
- Oğuzlar (1)
- Oktay Engin (1)
- Orhan Gazi (1)
- Osman Gazi (2)
- Osmanlı (6)
- Osmanlı Devleti (2)
- Osmanlı Hanedanı (1)
- Osmanlı İmparatorluğu (2)
- Osmanlı Kronolojisi (1)
- Papa (2)
- Sadrazam İbrahim Paşa (1)
- Sarıkamış (1)
- Sarıkamış Harekatı (1)
- Savaş (1)
- Sekçuklular (1)
- Selçuklular (1)
- Selehaddin Eyyubi (1)
- Seluklu Devleti (1)
- Seyyid Bereke (1)
- Somuncu Baba (1)
- Tarih (1)
- tarihi değiştiren savaşlar (1)
- TEŞKİLAt (1)
- teşkilatı mahsusa (1)
- Timur (2)
- Timur Devleti (1)
- Tolunoğulları (1)
- Turgut Özal (1)
- Türk Devletlerinde Askeri Teşkilat (1)
- Türk Piramitleri (1)
- Türk Tarihi (1)
- Türk-islam Tarihi (3)
- türkiye (1)
- Türklerde Askerlik (1)
- Türklerde Denizcilik (1)
- Türklerde Okçuluk (1)
- Üçüncü Ahmed (1)
- Üçüncü Ahmet (1)
- Ünlülerin Bilinmeyenleri (2)
- Vatikan (1)
- Yakın Türkiye (1)
- Yavuz Sultan Selim (1)
- yıldırm Beyazid Han (1)
0 yorum:
Yorum Gönder